Bát hương Lưỡng Long Chầu Nguyệt vẽ vàng

Bát hương Lưỡng Long chầu Nguyệt vẽ vàng biểu trưng cho sự quy tụ sức mạnh thiêng liêng phù trợ cho sự giao hòa, tương sinh, tương hợp của âm dương ngũ hành, tăng cường cho sự sống và sự sinh sôi, biểu tượng của tài lộc, đại cát đại lợi, quyền lực và sức mạnh bảo vệ của gia tiên dành cho hậu thế.

1. Ý nghĩa họa tiết Lưỡng Long Chầu Nguyệt

Trong tâm thức dân gian, rồng là biểu tượng của quyền uy tuyệt đối, của vua chúa, hoàng đế. Rồng cũng là linh vật đứng đầu trong tứ linh “Long – Lân – Quy – Phượng”.

Thuyết rồng có từ rất lâu đời, gắn liền với sự tích “con rồng, cháu tiên” và tập quán trồng lúa nước. Theo truyền thuyết, Lạc Long Quân và Âu Cơ kết duyên, sinh ra trăm trứng nở ra một trăm người con. Một trăm người con ấy chia làm hai nửa, một nửa theo cha xuống biển, một nửa theo mẹ lên rừng. Người con theo cha trở thành giống rồng, người con theo mẹ trở thành giống tiên.

Trong tập quán trồng lúa nước, rồng được xem là vị thần mang mưa thuận gió hòa, giúp cho mùa màng tươi tốt. Người Việt thường thờ cúng rồng ở đình, chùa, đền, miếu, mong cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Hình tượng rồng cũng được thể hiện phổ biến trong các công trình kiến trúc, điêu khắc, hội họa của Việt Nam. Rồng xuất hiện trong các bức chạm khắc trên đình, chùa, đền, miếu, trong các bức tranh dân gian, trong các món đồ thủ công mỹ nghệ.

Rồng là một biểu tượng văn hóa, tín ngưỡng giàu ý nghĩa của người Việt Nam. Hình tượng rồng thể hiện ước vọng của con người về một cuộc sống tốt đẹp, ấm no, hạnh phúc.

Hình ảnh mặt nguyệt ở chính giữa bát hương là một biểu tượng đặc biệt trong văn hóa thờ cúng của người Việt.

Theo nghĩa tiếng Hán, “nguyệt” có nghĩa là mặt trăng. Tuy nhiên, trong trường hợp này, “nguyệt” được hiểu là hình tròn, tròn như mặt nguyệt.

Vì thế, mặt nguyệt ở đây không mô phỏng hạt ngọc châu hay mô phỏng mặt trăng, mà nó là biểu tượng của trái đất, của sự sống, của âm dương hòa hợp, của ngũ hành tương sinh tương khắc.

Trái đất là hình tròn, là nơi sinh sống của con người và vạn vật. Mặt nguyệt là biểu tượng của sự sống, của sự sinh sôi nảy nở. Âm dương hòa hợp là biểu tượng của sự cân bằng, hài hòa trong vũ trụ. Ngũ hành tương sinh tương khắc là quy luật vận động của vũ trụ.

Bát hương Lưỡng Long chầu Nguyệt vẽ vàng cũng là biểu tượng của quyền lực và sức mạnh bảo vệ của gia tiên dành cho hậu thế. Rồng là biểu tượng của quyền lực, sức mạnh của trời đất. Mặt trăng là biểu tượng của sự sống, của sự sinh sôi nảy nở. Sự kết hợp giữa hai biểu tượng này thể hiện mong muốn của con cháu về sự bảo vệ, che chở của gia tiên.

2. Quy trình chế tác bát hương Lưỡng Long Chầu Nguyệt vẽ vàng

• Bước 1: Bước đầu tiên trong quá trình làm bát hương là lựa chọn nguyên liệu. Đây là công đoạn quan trọng nhất, quyết định chất lượng của sản phẩm. Nguyên liệu phải là đất sét trắng, men tự nhiên từ vùng đất Đông Triều (Quảng Ninh). Đất sét ở Đông Triều có chất lượng cao, độ dẻo dai và độ bền tốt. Men tự nhiên ở đây cũng có màu sắc đẹp, sáng bóng và bền màu. Chính vì vậy, bát hương được làm từ nguyên liệu này mang đậm nét đẹp truyền thống, độ bền bỉ và giữ đúng giá trị bản sắc.
• Bước 2: Bước tiếp theo trong quá trình làm bát hương là tạo hình. Đây là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ của người nghệ nhân. Nghệ nhân sẽ đổ khuôn đất sét theo hình dạng của bát hương. Sau đó, họ sẽ dùng tay hoặc các dụng cụ chuyên dụng để tạo hình cho bát hương, sao cho đạt được độ cân đối, hài hòa. Cuối cùng, nghệ nhân sẽ khắc, vẽ thủ công những họa tiết, hoa văn lên bát hương. Đây là công đoạn đòi hỏi sự khéo léo và tính thẩm mỹ cao của người nghệ nhân.
• Bước 3: Chính là phủ men. Đây là công đoạn quan trọng, quyết định vẻ đẹp và độ bền của sản phẩm. Nghệ nhân sẽ sử dụng loại men tro trấu độc bản, được làm từ tro trấu, đất sét và một số loại nguyên liệu khác. Men tro trấu có màu sắc đẹp, sáng bóng và bền màu. Việc sử dụng loại men tro trấu này không chỉ giúp tăng tính thẩm mỹ cho bát hương mà còn thể hiện được nét đẹp văn hóa truyền thống của Việt Nam.
• Bước 4: Bát hương sau khi được tạo hình hoàn thiện sẽ được nung đốt lần 1 ở nhiệt độ khoảng 1350 độ C. Nung đốt lần 1 giúp bát hương cứng cáp hơn, loại bỏ các tạp chất và chuẩn bị cho công đoạn nung đốt lần 2.
• Bước 5: Sau khi nung đốt lần 1, nghệ nhân sẽ vẽ vàng kim lên bề mặt gốm. Đây là một công đoạn đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, bởi nó quyết định đến tính thẩm mỹ của sản phẩm cuối cùng. Người ta thường vẽ những hình tượng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, như rồng, phượng, bát quái,…
• Bước 6: Sau khi được vẽ vàng, bát hương sẽ được nung lần 2 để nâng cao độ bền của vàng và khiến sản phẩm trở nên bóng, đẹp hơn.

Để đảm bảo chất lượng sản phẩm, trước khi đưa đến tay người tiêu dùng, nghệ nhân sẽ kiểm tra rất nhiều lần và chỉnh sửa nếu cần thiết. Đặc biệt, mỗi sản phẩm đều được ít nhất 3 nghệ nhân tham gia trong nhiều công đoạn, từ tạo hình, nung đốt, vẽ trang trí đến kiểm tra cuối cùng.